Dziadoszyce, Dziadoszanie, Dziadosicze (lat. Dadosesani, Diedesisi, Diedesi, Diedesa, Dedosize, Dedosese) to dawne państwo słowiańskie lokalizowane na obszarze środkowego Bobru, w okolicach Szprotawy oraz Głogowa gdzie rzekomo miałby znajdować się ich gród centralny. Annały wymieniają je czterokrotnie:

• Połowa IX wieku n.e., w spisie plemion Geografa Bawarskiego jako Dadosezani/Dadosesani[1], mieli posiadać 20 drewnianych twierdz - grodów, być może zależne od nich było plemię Bobrzan
• 1000, kronika Thietmara wspomina o spotkaniu władcy polskiego Bolesława Chrobrego z cesarzem Ottonem III na granicy okręgu plemiennego Diadesisi w miejscowości Ilva, obecnej Iławie[2][3][4][5][6][7][8] mylonej niekiedy z Iłową[9][10][11]
• 1015, kronika Thietmara wspomina o bitwie pomiędzy wojami Chrobrego a rycerstwem niemieckim w puszczy Diadesisi, lokalizowanej przez historyków na wschód od Szprotawy
• 1086, tzw. dokument praski określający północne granice biskupstwa wymienia Dedosize[12].

Przedrostki dad, diad, ded językoznawcy tłumaczą jako dziad, a ten zaś w polskim i litewskim folklorze oznaczał umarłego. Na cześć zmarłych odbywały się wśród Słowian święta zwane właśnie dziadami. Analogia może sugerować kult Flinsa wśród Dziadoszyców, zwłaszcza że jedno ze szprotawskich podań mówi o czczeniu w dawnych czasach bożka Flinsa na wzgórzu, gdzie obecnie stoi kościół św. Andrzeja.

Według niektórych źródeł poprzez Bóbr graniczyli na zachodzie z serbołużyckim plemieniem Żarowian[13].

Miejsca kultu

Czczono wandalskie bóstwo zaświatów, Flinsa. Flins jest nazwą Boga w mitologii Wandalów, który był czczony w kraju Łużyce. Był reprezentowany przez szkielet lub starca, mającego w ręku pochodnię oświetlającą go, noszącego lwa na plecach i stojącego na kamieniach.  Kamień ten reprezentował gorące kamienie zamykające w sobie niewidzialny ogień i to było symbolem zmartwychwstania. Lew na plecach, miał jednego dnia obudzić umarłego jego rykiem.

 

Maciej Boryna o Flinsie i Liczyrzepie

Dziadoszyce to słowiańskie plemię zamieszkałe w okolicach dolnego Bobru. Jego istnienie zostało poświadczone w trzech dokumentach. Po raz pierwszy w spisie plemion Geografa  Bawarskiego pochodzącym prawdopodobnie z połowy IX wieku, pod nazwą Dadosezani. Następnie przez Thietmara z Merseburga, kiedy to w roku 1000 cesarz niemiecki Otton III został powitany i wystawnie ugoszczony na ziemi Dziadoszyców (Diadesisi) w grodzie Iława (dziś Szprotawa) przez władcę Polski Bolesława Chrobrego. Tzw. dokument praski z 1086 określa północne granice biskupstwa, wymieniając m.in. Dziadoszyców (Dedosize) w sąsiedztwie ze Ślężanami i Milczanami.

Nie interesuje nas jednak udowodnienie istnienia szprotawskich Dziadoszyców, lecz analiza nazwy tego związku plemiennego. Przedrostek „dad”, „diad”, „ded” językoznawcy tłumaczą jako „dziad”, a zaś ten w polskim i litewskim folklorze oznaczał umarłego. Na cześć zmarłych odbywały się wśród Słowian święta zwane właśnie „dziadami”.[1]

Powyższa analogia może sugerować kult Flinsa wśród Dziadoszyców. W „Mitologii Słowian” Gieysztora wspomina się, że lasami włada „ded” (dziad), co można analogicznie odnieść do specyfiki ziemi Dziadoszyców. Była to w większości puszcza, o czym  świadczą dawne nazwy tutejszych miejscowości:Lesin – dziś Leszno Dolne, Borau – dziś Borów, Hirschfeldau (jelenie rozdroże) – dziś Jelenin, Sprottischwaldau (las szprotawski) – dziś Szprotawka m.in. [2]

Wg źródeł czeskich, a Dziadoszyce byli jak najbardziej plemieniem czeskim, tutejsi Słowianie posiadali drewniane figurki wyobrażające zmarłych przodków. Cosmas napisał, że podczas święta Dziadów odprawiano tańce z maskami na rozstajach dróg, a Czesi zabijali ofiary nad źródłami. (za[10])

wg http://borydolnoslaskie.w.interia.pl/dziadoszyce.htm

Dr Felix Matuszkiewicz, autor monografii Szprotawy, podaje, że na rynku stał niegdyś posąg "kamiennego mężczyzny z miotłą", a według starego przekazu Flins miał być tu i w okolicy gorliwie czczony.

Istnieje również duży kamień w pobliżu miasta Szprotawa w Polsce, zwany Flins, choć domniemanie jego związku z jakimkolwiek kultem Flinsa jest w dużej mierze hipotetyczne. Niemniej jednak, Flins, zarówno z kamienia jak i bóg, tworzą jeden z tematów badań miejscowego muzeum historycznego, Muzeum Ziemi Szprotawskiej.

MIEJSCA ZWIĄZANE Z FLINSEM


Pokaż Miejsca związane z Flinsem na większej mapie

opor. Adam Fularz na podst. Wikipedii

Przypisy

• Matuszkiewicz F., Geschichte der Stadt Sprottau, 1908
• Szczegóła H., Szprotawa w kręgu europejskich idei zjednoczeniowych, 2000 (ISBN 83-7268-003-5)
• Towarzystwo Bory Dolnośląskie Boski Flins na Dolnym Śląsku, Łużycach i w Saksonii, 2004
• Felix Matuszkiewicz "Geschichte der Stadt Sprottau", 1908
• Stanisław Staszic "O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski", 1815 (Drukarnia Rządowa w Warszawie)
• Konrad Reiss "Der Flynz – Ein sagenumwobener Findling zwischen Zörbig, Zehmitz und Löberitz", 2002
• Rapmund "Chronik der Stadt Zörbig", 1849
• Johann Gottlob Worbs "Geschichte der Herrschaften Sorau und Triebel", Sorau 1826
• Waldemar Bena "Dzieje Puszczy Zgorzelecko-Osiecznickiej", 2001 (ISBN 83-87320-88-9)
• Towarzystwo Bory Dolnośląskie "Boski Flins na Dolnym Śląsku, Łużycach i w Saksonii", 2004