Temat Gracha, Graka to specyficzny problem literacki, mogący zafrapować prowadzących dział miejscowych starożytności w lokalnej gazecie. Otóż- najprawdopodobniej Kraków, Kroków, było co najmniej dwóch, jeśli nie więcej. Próbując rozdzielić owe postacie, próbowaliśmy wyróżnić Graka, Gracha antycznego, od późniejszych imienników tego władcy.

Grak antyczny

W swoim wstępie do dziejów Polski, polski XIX- wieczny historyk August Bielowski utrzymuje że Grak w kronikach polskich, a Bardyl u pisarzy starożytnych, jest jedną i tą samą osobą. Bardyl był postacią historyczną. Wydarzenia te opisane są w kontekście powstania państwa Autariotów - Lichnitów. O Bardylu wspominają Teopomp Chiota, Kallisten z Olintu, Diodor sycylijski, Lukian , Frontyn , Arryan ,Plutarch , Helladios z Biz.

Bardyl z Grakiem z polskiej literatury- jest to jedna osoba wg dość szczegółowego historyka. Podobieństwo jest bardziej niż uderzające - tłumaczy August Bielowski. Bardyl robił w pocz. IV w.p.n.e. wielką wyprawę Ilirów w krainy Galów, walcząc z Liguryskami (Tauryskami). Auttaryoci, nazywani wg Bielowskiego w polskich kronikach Lechitami, potrafili istotnie wynieść się ponad sąsiednie trackie i ilirskie państwa plemienne- jak opisuje to Strabo i Appian przywoływani w tekście Bielowskiego.

Bielowski opisał też okres panowania władcy:

Czas panowania Bardyla daje się ściśle oznaczyć z pisarzów starożytnych i pokazuje iż kronikarze polscy gruntownie znali tę okoliczność; jedno miejsce Lukiana porównane z Diodorem sykulskim dozwala nawet wiedzieć rok urodzenia tego bohatyra. Walczył z Filipem Amintowym roku 559 przed Chrystusem a miał wtedy lat 90. Więc rodził się roku 449. Prostego stanu będąc miał w młodości sen że od granic krainy Molosów aż do Macedonii królować będzie. Panowanie nad lliryą całą dostało mu się za Aswera czasów, a więc dobrze już w wieku podeszłemu. Lat 90 mając potykał się konno z wojskiem Filipa. Umarł dopiero około roku 340 mając lat przeszło 110 jak się to pokazuje ze słów Frontyna porównanych z Justynem. Antyczne władztwo Gracha Granice jego państwa w opisie Bielowskiego na podstawie źródeł przytoczonych pod tekstem rozpościerały się od Adriatyku aż do tego punktu Dunaju gdzie była "Myzya dolna", poźniej Bułgaria, odtąd zaś sięgały do górnej Panonii i do granic Noryku, co może sugerować że obejmowało też ziemie obecnej Polski.